باب: ما ينهى
من سب الأموات.
97. Ölülere Sövmenin Yasak Olanı
حدثنا
آدم: حدثنا
شعبة، عن
الأعمش، عن
مجاهد، عن
عائشة رضي
الله عنها
قالت:
قال
النبي صلى
الله عليه
وسلم: (لا
تسبوا الأموات،
فإنهم قد
أفضوا إلى ما
قدموا).
ورواه
عبد الله بن
عبد القدوس،
عن الأعمش.
ومحمد بن أنس،
عن الأعمش.
تابعه علي بن
الجعد، وابن
عرعرة، وابن
أبي عدي، عن
شعبة.
[-1393-] Aişe r.anha Nebi (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)'in şöyle dediğini
söylemiştir: "Ölülere sövmeyin. Çünkü onlar yaptığı amellerin neticesine
kavuştular.
Tekrar: 6516
AÇIKLAMA: Zeyn İbnü'l-Müneyyir şöyle demiştir: Konu
başlığı, ölülere sövmenin yasak olan ve olmayan şeklinde İki kısmının olduğu
izlenimini vermektedir. Hadis İse ölülere sövmeyi mutlak olarak
yasaklamaktadır. Buna şu şekilde cevap verilir: Hadisin genel ifadesi, Enes'in
yukarıdaki hadisi ile tahsis edilir. O hadiste yer aldığına göre Nebi
Sallallahu Aleyhi ve Sellem ölüyü öven
ve yeren kişilerin sözlerini duyduktan sonra "Vacip oldu. Sizler
yeryüzünde Allah'ın şahitlerisiniz" demiş, onların ölü hakkındaki kötü
sözlerine tepki göstermemiştir. Burada, Müslüman ölülere sövmenin yasaklanması
da kasdedilmiş olabilir. Çünkü ölmüş kafirleri karalamak Allah'a yaklaştırıcı
bir fiildir.
Kurtubî, Hz. Nebi'in ‘‘Vacip oldu" sözü ile ilgili birkaç
ihtimalin söz konusu olduğunu söylemiştir:
1. Kendisinin kötülüklerinden bahsedilen ölü, bunları açıktan
işlediği için onun hakkındaki bu konuşma "fasık hakkında gıybet yoktur"
hükmünün kapsamında gerçekleşmiştir. Bu kişinin münafık olma ihtimali de
vardır.
2. Yasak, ölünün gömülmesinden sonra geçerlidir, ölü hakkında
definden önce konuşmak ise, işitenlerin ibret alması için caiz dir.
İbn Reşîd'İn söyledikleri özetle şöyledir: Sövmek kafirler ve
Müslümanlar hakkında farklı olmalıdır. Ölmüş olan kafire sövmek hayattaki
müslümana zarar veriyorsa bu yasaktır. Müslümana sövmek ise ancak zaruret
durumunda olur. Şahitlik böyledir. Bazı durumlarda bu vacip de olabilir. Bunda
ölünün maslahatı bulunabilir. Örneğin malının yalancı şahitlikle elinden
alındığı bilinen bir kişi hakkında yalancı şahitlik eden kişi ölse, bunun dile
getirilmesi, şayet malın sahibine geri verileceği biliniyorsa ölüye fayda
verir. Bu ayrımdan gaflet sebebiyle bazıları Buharî'nin ölünün iyi ve kötü
olarak anılması ile İlgili hadisi gözden kaçırdığını zannetmişlerdir. Oysa
Buharî, caiz olan bu durumun şahitlik türünden bir fiil olduğunu belirtmek
İstemiştir. Yasak olan ise doğrudan sövme şeklindeki konuşmadır.
"Yaptığı amellerin neticesine kavuştular": Hayır ve
şer olarak ne yapmışlarsa buna kavuşmuşlardır.
Bu hadis, mutlak olarak ölülere sövmenin yasak olduğuna delil
getirilmiştir. Bu hadisin genel ifadesinin tahsis edildiği yukarıda geçti.
Bu konuda söylenen en sahih söz şudur: Kötülüklerinden
sakındırmak ve onlardan nefret ettirmek amacıyla kafir ve fasık ölülerin
kötülüklerinden bahsetmek caizdir.
Alimler, hayatta olsun ölmüş olsun hadis rivayet eden
kimselerden yergiyi hak edenlerin yerilmesinin caiz olduğu konusunda İcma
etmişlerdir.
باب:
ذكر شرار
الموتى.
98. Kötü Kimselerin Ardında Konuşmak
حدثنا
عمر بن حفص:
حدثنا أبي:
حدثنا الأعمش:
حدثني عمرو بن
مرة، عن سعيد
بن جبير، عن
ابن عباس رضي
الله عنهما
قال:
قال
أبو لهبد،
عليه لعنة
الله، للنبي
صلى الله عليه
وسلم: تبا لك
سائر اليوم،
فنزلت: {تبت يد
أبي لهب وتب}.
[-1394-] İbn Abbas r.a. şöyle demiştir: Ebu Leheb Nebi Sallallahu Aleyhi ve
Sellem'e: "Kalan günlerde helak senin üzerine olsun" dedi. Bunun
üzerine: "Ebu Leheb'in iki eli kurusun. Kurudu da" ayeti indi.
[Tebbet, 1]
Tekrar: 3525, 3526, 4770, 4801, 4971, 4972,
4973
Not: Kötü kimselerin
ölümlerinden sonra aleyhlerinde konuşmanın hükmü yukarıdaki hadisin şerhinde
yeterince anlatıldı. Bu konuda şairlerle ilgili olarak eş-Şuara' suresinin
tefsiri ile ilgili kısımda geniş bilgi verilecektir.
CENAİZ BAHSİ VE 3.CİLT BURADA SONA ERDİ.
ZEKAT BAHSİ VE 4.CİLT BİR SONRAKİ SAYFA İLE
BAŞLIYOR.